1927'den günümüze Türkiye'deki il plaka kodları sisteminin gelişimi ve değişiklikleri
Türkiye'deki il plaka kodları sistemi, Cumhuriyet'in ilanından kısa bir süre sonra, 1927 yılında oluşturulmuştur. Bu sistem, o dönemde var olan illerin alfabetik sırasına göre düzenlenmiş ve günümüze kadar büyük ölçüde korunmuştur.
1927 yılında alfabetik sıralama yapılırken, illerin eski Osmanlı adları değil, yeni Türkçe adları esas alınmıştır. Bu nedenle bazı şehirler beklenmedik plaka kodlarına sahiptir.
İlk sistem 67 il ile başlamıştır. Adana 01 plaka kodunu alırken, o dönemdeki son il olan Zonguldak 67 plaka kodunu almıştır. Sistemin temel mantığı oldukça basittir: illerin isimlerinin alfabetik sıralaması plaka kodlarını belirlemiştir.
1927'deki alfabetik sıralama bazı beklenmedik sonuçlar doğurmuştur:
1927'den sonra kurulan yeni iller, mevcut sistemin sonuna eklendi. Bu nedenle:
68-81 arası plaka kodları, 1957-1999 yılları arasında kurulan illere verilmiştir. Bu iller genellikle mevcut illerin bölünmesiyle oluşmuştur.
Yeni iller genellikle şu nedenlerle kurulmuştur:
1999 yılında Düzce'nin il olmasıyla 81 ile ulaşan sistem, bugüne kadar korunmuştur. Ancak zaman zaman tartışılan konular vardır:
Bugün Türkiye'de 81 il bulunmaktadır ve her ilin kendine özgü iki haneli bir plaka kodu vardır. Bu sistem:
Günümüzde plaka sistemi ile ilgili şu konular tartışılmaktadır:
Bazı büyükşehir belediyeleri sınırlarında yer alan ilçelerin ayrı il yapılması önerileri bulunmaktadır. Ancak mevcut 81 il sistemi istikrarlı şekilde korunmaktadır.
Sistem günümüzde de etkin şekilde çalışmaya devam etmektedir. 27 nerenin plakası, 34 nerenin plakası gibi sorular hâlâ gündemde olup, sistem halk tarafından benimsenmiş durumda.
Türkiye'nin plaka sistemi, 1927'den günümüze kadar büyük ölçüde orijinal yapısını koruyan, pratik ve işlevsel bir sistemdir. Alfabetik sıralamaya dayalı bu sistem, zaman içinde küçük eklemelerle bugünkü haline gelmiştir.
81 ile ulaşan bu sistem, her ilin kendine özgü kimliğini yansıtan ve halk tarafından benimsenmiş bir yapı oluşturmaktadır. "Nerenin plakası?" sorusu, bu sistemin ne kadar içselleştirildiğinin bir göstergesidir.